Zanim radar zrewolucjonizował sposób wykrywania nadlatujących samolotów, inżynierowie na całym świecie opracowali alternatywne rozwiązanie – gigantyczne akustyczne urządzenia, znane jako „tuby wojenne” lub „lustra akustyczne”.
Te niezwykłe konstrukcje były wykorzystywane do wychwytywania odgłosów nadlatujących samolotów w czasach, gdy lotnictwo zaczęło odgrywać kluczową rolę w działaniach wojennych.
Dlaczego akustyczne detektory?
Na początku XX wieku, w szczególności podczas I wojny światowej, samoloty zaczęły być wykorzystywane nie tylko do rozpoznania, ale także do ataków bombowych. Kraje zaangażowane w konflikt musiały opracować sposób na wcześniejsze wykrywanie nadlatujących zagrożeń z powietrza. Tuby wojenne miały na celu wzmocnienie dźwięku generowanego przez silniki samolotów, co pozwalało operatorom na zlokalizowanie kierunku i odległości wrogiego samolotu.
Jak działały te urządzenia?
Tuby wojenne miały kilka dużych, lejkowatych tub, które kierowały dźwięki do specjalnych słuchawek lub przetworników, które następnie odbierał operator. Dzięki nim można było usłyszeć nadlatujące samoloty na długo przed tym, jak stały się one widoczne gołym okiem. Technika ta wykorzystywała zasadę triangulacji, która pozwalała na określenie kierunku nadlatującego samolotu poprzez porównanie sygnałów odbieranych z kilku różnych punktów.
Tuby wojenne – były ogromne
Największe wersje akustycznych detektorów, szczególnie te używane w Japonii, osiągały rozmiary dochodzące do kilku metrów wysokości. Niektóre z nich przypominały gigantyczne trąby, które mogły być łatwo przenoszone na platformach. Waga takich urządzeń mogła dochodzić do kilku ton.
Mniejsze i bardziej mobilne urządzenia były przeznaczone dla jednego operatora i stosowane w celu wykrywania nadlatujących samolotów na podstawie dźwięku silników. W przeciwieństwie do większych instalacji, które były montowane na stałe lub na platformach, ta wersja była bardziej poręczna, pozwalając na szybsze i bardziej elastyczne rozmieszczenie na polu bitwy lub w kluczowych punktach obronnych.
Wielka Brytania była pionierem
Jednym z najbardziej znanych miejsc, w którym zastosowano lokatory akustyczne, była Wielka Brytania. W latach 20. i 30. XX wieku Brytyjczycy budowali wielkie „lustra dźwiękowe” na wybrzeżach kraju. Te betonowe struktury, często w kształcie półkolistych ścian, były zaprojektowane tak, aby wychwytywać dźwięki silników nadlatujących bombowców, zwłaszcza z Niemiec.
Ograniczenia akustycznych detektorów
Mimo swojej zaawansowanej na tamte czasy technologii, lokatory akustyczne miały wiele ograniczeń. Ich skuteczność była mocno zależna od warunków atmosferycznych – w wietrzne dni lub w hałaśliwym otoczeniu, ich zdolność do dokładnego wykrywania samolotów spadała. Co więcej, wraz z rozwojem lotnictwa i wzrostem prędkości samolotów, te urządzenia stawały się coraz mniej użyteczne. W momencie, gdy samoloty osiągały wyższe prędkości, odgłosy silników były słyszane dopiero, gdy samolot znajdował się już bardzo blisko celu.
Era radaru i koniec tub wojennych
W latach 30. XX wieku wynalezienie radaru całkowicie zrewolucjonizowało obronę przeciwlotniczą. Radar pozwalał na znacznie dokładniejsze wykrywanie obiektów w powietrzu, niezależnie od pogody czy prędkości samolotu, co sprawiło, że akustyczne detektory szybko stały się przestarzałe.
Dziedzictwo lokatorów akustycznych
Choć akustyczne „tuby wojenne” były używane przez stosunkowo krótki czas, są fascynującym przykładem ludzkiej pomysłowości w obliczu nowych zagrożeń. Stanowiły one ważny krok w rozwoju technologii obronnych, który ostatecznie doprowadził do powstania zaawansowanych radarów. Dziś te urządzenia są częścią historii, ale wciąż budzą podziw swoją monumentalną formą i niezwykłym działaniem.
-
B-52 Stratofortress to bombowiec strategiczny, który od ponad 60 lat służy jako filar amerykańskiej potęgi lotniczej. Dowiedz się, jak powstał, jakie są jego kluczowe specyfikacje i dlaczego wciąż jest niezastąpiony w XXI wieku.