Czy F-111 to jeden z najbardziej nowatorskich samolotów swoich czasów? Tak, bez dwóch zdań! Ten amerykański bombowiec strategiczny z lat 60. był maszyną, która zrewolucjonizowała myślenie o lotnictwie wojskowym. Był pierwszym seryjnym samolotem z zastosowaniem zmiennej geometrii skrzydeł, co dało mu miano technologicznego przełomu. Przyjrzyjmy się, dlaczego F-111 był tak wyjątkowy.
Produkcja i liczby
F-111 został zaprojektowany i wyprodukowany przez firmę General Dynamics, amerykańskiego giganta lotniczego. Łącznie zbudowano 563 egzemplarze tego modelu w różnych wariantach. Produkcja rozpoczęła się w 1964 roku i trwała przez niemal dekadę. Wersje F-111 obejmowały zarówno bombowce, jak i modele dostosowane do zadań rozpoznawczych czy walki elektronicznej.
Skrzydła, które zmieniały reguły gry
F-111 jako pierwszy samolot produkcyjny oferował zmienną geometrię skrzydeł. Co to oznaczało w praktyce? Skrzydła mogły być rozkładane do lotów z małą prędkością, na przykład podczas startu czy lądowania, a następnie składane w trakcie lotu naddźwiękowego, zapewniając maksymalną aerodynamikę.
Dzięki temu był wszechstronny i zdolny do wykonywania misji w każdym środowisku – od precyzyjnych nalotów taktycznych po długodystansowe misje strategiczne. Brzmi jak maszyna z filmu sci-fi? Trochę tak, ale to była rzeczywistość!
Dane techniczne
W swoich czasach F-111 był latającym przykładem technologicznej potęgi:
- Długość: 22 metry – masywny, ale zwinny jak na swoje rozmiary.
- Rozpiętość skrzydeł: od 19 do 9 metrów w zależności od konfiguracji.
- Silnik: dwa turboodrzutowe silniki Pratt & Whitney TF30-P-100 z dopalaniem, które były jednymi z pierwszych silników tego typu w seryjnej produkcji. Każdy z nich generował ciąg wynoszący 82 kN, a z dopalaniem aż 112 kN.
- Zasięg: 6 759 km – spokojnie mógł pokonać Atlantyk bez tankowania.
- Prędkość maksymalna: 2 655 km/h – naddźwiękowy, zdolny do niezwykle szybkich lotów.
- Maksymalny pułap: 17 000 m – zdolny operować na imponujących wysokościach.
Uzbrojenie
Jednym z jego atutów była zdolność do przenoszenia ogromnej ilości uzbrojenia. Na swoim pokładzie F-111 mógł jednocześnie zabrać do 14 300 kg bomb, pocisków i innego uzbrojenia, co czyniło go niezastąpionym w długodystansowych misjach bojowych.
Oto, co potrafił zabrać na pokład:
- Bomby konwencjonalne: do 14 300 kg bomb różnego rodzaju, w tym bomb kierowanych.
- Pociski nuklearne: umożliwiał przenoszenie taktycznych ładunków jądrowych.
- Pociski manewrujące: AGM-69 SRAM i inne uzbrojenie precyzyjne.
- Pociski powietrze-ziemia: AGM-130 oraz inne systemy atakujące cele naziemne.
- Działko M61 Vulcan: opcjonalne działko 20 mm montowane w niektórych wersjach.
Misje i zastosowanie
F-111 był samolotem, który wykazał się swoją wszechstronnością w wielu kluczowych misjach wojskowych. Jednym z jego najbardziej znanych zadań była operacja Eldorado Canyon w 1986 roku, gdzie F-111 przeprowadził precyzyjne naloty na cele w Libii, demonstrując zdolność do precyzyjnego ataku na odległe cele.
Dzięki zaawansowanemu radarowi terenowemu mógł latać na bardzo niskiej wysokości, unikając wykrycia przez radary wroga. Ta zdolność czyniła go idealnym do wykonywania misji w trudnym terenie i w skrajnie niebezpiecznych warunkach.
F-111 nie ograniczał się jednak tylko do misji bojowych. Wersje rozpoznawcze i elektroniczne tego samolotu były używane do gromadzenia informacji wywiadowczych i zakłócania systemów elektronicznych przeciwnika. Dzięki różnorodnym wersjom, od bombowców po samoloty walki elektronicznej, F-111 był w stanie spełniać wiele zadań taktycznych i strategicznych
Skąd przydomek „Aardvark”
F-111 zyskał przydomek „Aardvark”, co w języku angielskim odnosi się do mrównika. Nazwa ta nawiązuje do charakterystycznego, wydłużonego nosa samolotu, który przypomina ryjek tego zwierzęcia. Dodatkowo, podobnie jak mrównik kopiący ziemię, F-111 doskonale radził sobie podczas lotów na małej wysokości, „przekopując” się przez trudne warunki terenowe. Chociaż oficjalnie nazwę tę przyznano dopiero podczas ceremonii wycofania samolotu w 1996 roku, załogi i mechanicy używali jej znacznie wcześniej.
Dlaczego F-111 płoną na pokazach?
Widok F-111 płonącego na pokazach lotniczych może wydawać się przerażający, ale to nic innego jak spektakularny efekt zwany „dump and burn”. Polega on na uwalnianiu paliwa z dysz samolotu, które następnie jest celowo podpalane za pomocą dopalacza silnika. Ten widowiskowy pokaz ognia był możliwy dzięki specyfice systemów paliwowych F-111 i stanowił popularny element australijskich pokazów lotniczych, gdzie maszyny te służyły aż do 2010 roku.
Ciekawostki
- Fotel katapultowy w stylu kapsuły: F-111 był jednym z pierwszych samolotów wyposażonych w system katapultowania kapsuły załogi zamiast pojedynczych foteli. W sytuacji awaryjnej cała kabina była odrzucana jak miniaturowy statek kosmiczny.
- Szybciej niż dźwięk: Przelot F-111 przy prędkości naddźwiękowej powodował efekt dźwiękowy, który był porównywany do „wystrzału działa” ze względu na specyficzną falę uderzeniową.
- Inspiracja dla F-14: Technologia zmiennej geometrii skrzydeł zastosowana w F-111 została później rozwinięta i użyta w legendarnym F-14 Tomcat.
- Międzynarodowe zainteresowanie: Australia była jedynym zagranicznym użytkownikiem F-111, ale zainteresowanie tym samolotem wykazywały też inne kraje, m.in. Wielka Brytania i Kanada, które jednak zrezygnowały z zakupu.
- Samolot z kinową duszą: F-111 pojawił się w wielu filmach i dokumentach, podkreślając jego status jednej z najbardziej rozpoznawalnych maszyn wojskowych swoich czasów.
A Ty, co sądzisz o F-111? Czy uważasz, że był to przełomowy projekt, czy może były lepsze maszyny w jego erze? Daj znać w komentarzach!
-
Chiński myśliwiec piątej generacji o technologii stealth, imponującym uzbrojeniu i dużym zasięgu to narzędzie dominacji nad Azją-Pacyfikiem.Odkryj sekrety tej maszyny i jej strategiczne znaczenie.