W czasie I wojny światowej artyleria nadbrzeżna odgrywała kluczową rolę w obronie strategicznych portów i baz morskich. Austro-Węgry, posiadając długą linię brzegową nad Adriatykiem, potrzebowały potężnych dział, zdolnych do niszczenia wrogich okrętów i umocnień. W odpowiedzi na te potrzeby powstała haubica nadbrzeżna MKüsten Haubitzen M.14, która szybko stała się jedną z najbardziej imponujących broni artyleryjskich swojego czasu.
Geneza i rozwój
Pod koniec XIX wieku rozwój pancerników i nowoczesnej artylerii morskiej zmusił państwa europejskie do poszukiwania nowych metod obrony wybrzeży. Austro-Węgry, posiadające kluczowe bazy w Trieście i Puli, potrzebowały potężnej artylerii zdolnej do ostrzału zbliżających się flot przeciwnika.
Prace nad M.14 rozpoczęto w latach 1907-1910, a pierwsze testy prototypowej lufy przeprowadzono w 1912 roku. Za projekt odpowiedzialna była firma Skoda, znana z produkcji nowoczesnych systemów artyleryjskich. Inspiracją dla M.14 były niemieckie działa oblężeniowe, takie jak 42 cm Gamma Mörser, lecz M.14 miała spełniać podwójną rolę: nadbrzeżną i oblężeniową.
Konstrukcja i charakterystyka techniczna
M.14 była monstrualnym działem, którego parametry techniczne imponują do dziś:
- Kaliber: 420 mm
- Masa: 117 000 kg (bojowa), 26 000 kg (lufa), 28 000 kg (odrzutnik), 26 000 kg (platforma)
- Długość lufy: 6300 mm (L/15)
- Zasięg: maksymalny 14 600 m, minimalny 3 800 m
- Prędkość początkowa pocisku: 273-415 m/s
- Mechanizm zamka: zamek klinowy, oporopowrotnik hydrauliczno-sprężynowy
- Mechanizm ładowania: pociski o masie 800 lub 1000 kg
- Szybkostrzelność: 1 strzał na 6-8 minut
- Kąt ostrzału: od -15° do +74° (w pionie), 360° (w poziomie)
- Mobilność: początkowo montowana na stałych betonowych platformach, później dostosowana do wersji polowej
Pomimo ogromnej masy, haubica mogła być przenoszona w częściach i montowana w nowym miejscu, choć proces ten był skomplikowany i wymagał przygotowania betonowych fundamentów, co trwało około 40 godzin.
Rola i zastosowanie w I wojnie światowej
Pierwszy egzemplarz M.14 został zainstalowany w twierdzy Pula nad Adriatykiem w celu obrony austro-węgierskiej floty. Jednak z biegiem wojny uznano, że działo może być używane również do ostrzału umocnień lądowych. Przystosowano je do roli oblężeniowej i wysłano na front serbski oraz włoski.
Najbardziej znane użycie M.14 miało miejsce w styczniu 1915 roku, gdy austro-węgierskie wojska ostrzelały Tarnów. Działo brało również udział w oblężeniu Twierdzy Modlin i walkach na froncie włoskim, gdzie skutecznie niszczyło umocnienia przeciwnika.
Ciekawostki i anegdoty
- Obserwacja ostrzału odbywała się z wykorzystaniem balonów obserwacyjnych oraz samolotów Albatros.
- Transport i montaż wymagał specjalnych dźwigów i betonowych fundamentów, co oznaczało, że nie była to broń szybka w rozlokowaniu.
- Efektywność bojowa była imponująca, ale szybkostrzelność niska. Po każdym strzale należało odczekać kilka minut na schłodzenie lufy.
Losy po wojnie
Po zakończeniu I wojny światowej kilka egzemplarzy M.14 trafiło do rąk armii Czechosłowackiej i Jugosłowiańskiej. Rozwój technologii uczynił je jednak przestarzałymi. W międzywojniu udoskonalono konstrukcję, co zaowocowało powstaniem wersji 42 cm Autohaubitze M.16, posiadającej znacznie większą mobilność dzięki zastosowaniu platformy kołowej.
Podsumowanie
MKüsten Haubitzen M.14 była jednym z najpotężniejszych dział swojej epoki, pokazującym, jak wielką wagę przywiązywano do artylerii nadbrzeżnej i oblężeniowej. Chociaż jej ograniczona mobilność sprawiała, że była trudna w użyciu, jej siła ognia budziła respekt. Historia M.14 pokazuje, jak rozwój technologii wojskowej wpływał na strategie walki na początku XX wieku, pozostawiając dziedzictwo, które wpłynęło na dalszy rozwój artylerii oblężeniowej.
-
Prawdziwy gigant wśród artylerii. Zanurz się w historię moździerza „Little David” o niewiarygodnej sile ognia, który miał zniszczyć każde umocnienie.