Suchoj Su-37 to maszyna, która zapisała się w historii lotnictwa jako jeden z najbardziej zaawansowanych myśliwców eksperymentalnych na świecie. Jego nadludzka manewrowość i zastosowanie technologii wektorowania ciągu sprawiły, że stał się ikoną nowoczesnej aerodynamiki. Choć nigdy nie trafił do masowej produkcji, jego innowacje wywarły wpływ na kolejne generacje myśliwców.
Historia powstania projektu
Geneza Su-37 sięga lat 80., kiedy radzieccy inżynierowie rozpoczęli prace nad unowocześnioną wersją Su-27. Po upadku ZSRR Rosja kontynuowała rozwój zaawansowanych wariantów tej maszyny, prowadząc do powstania Su-35, a następnie Su-37. Samolot miał być demonstratorem technologii, testującym możliwości wektorowania ciągu oraz nowoczesnych systemów awioniki. Był to efekt dążenia do poprawy zwrotności myśliwców czwartej generacji, by konkurowały z amerykańskimi konstrukcjami, takimi jak F-22 Raptor.
Za projekt i produkcję Su-37 odpowiadało biuro konstrukcyjne Suchoja, znane z rozwijania innowacyjnych myśliwców w ZSRR i Rosji. Koszt rozwoju Su-37 nie został oficjalnie ujawniony, ale jako maszyna eksperymentalna, finansowanie pochodziło głównie z budżetu państwowego i było znacznie niższe niż w przypadku pełnoskalowych programów takich jak Su-57.
Kluczowe cechy techniczne
- Silnik: Dwa turbofanowe silniki AL-31FP z wektorowaniem ciągu, które umożliwiają wykonywanie manewrów takich jak „Kobra Pugaczowa” i „Kulbit”.
- Uzbrojenie: Działo automatyczne GSh-30-1 kal. 30 mm, pociski powietrze-powietrze (R-77, R-73) i powietrze-ziemia (Ch-29, Ch-59).
- Osiągi:
- Prędkość maksymalna: 2500 km/h (Mach 2,35)
- Zasięg operacyjny: 3300 km
- Pułap maksymalny: 18 000 m
- Współczynnik manewrowości: Jeden z najwyższych wśród myśliwców czwartej generacji.
Su-37 vs. F-22 Raptor i Chengdu J-20
W bezpośrednim porównaniu Su-37 wyróżnia się ekstremalną manewrowością, dzięki czemu byłby groźnym przeciwnikiem w walce manewrowej. Jednak w starciu z F-22 Raptor lub J-20 Su-37 ustępuje w zakresie technologii stealth i awioniki. Raptor ma przewagę w sieciocentrycznym polu walki i radarach AESA, natomiast chiński J-20 to myśliwiec dalekiego zasięgu skonstruowany głównie do przełamywania obrony powietrznej przeciwnika.
Modernizacje i ich wpływ
Su-37 był platformą testową dla technologii, które później trafiły do Su-35S oraz Su-57. Wektorowanie ciągu, nowoczesne systemy awioniki i udoskonalone systemy walki elektronicznej były rozwinięciem koncepcji testowanych na Su-37.
3 ciekawe fakty o Su-37
- Jedyny egzemplarz rozbił się w 2002 roku – jedyny Su-37 został utracony podczas testów, co zakończyło jego karierę.
- Pierwszy rosyjski myśliwiec z wektorowaniem ciągu – Su-37 jako pierwszy w Rosji miał silniki zdolne do sterowania ciągiem we wszystkich kierunkach.
- Zyskał przydomek „Terminator” – ze względu na swoje możliwości bojowe i futurystyczny wygląd.
Ciekawostki o konstrukcji i projektowaniu
- Konstrukcja Su-37 bazowała na Su-27M, ale została wzbogacona o najnowsze technologie.
- Materiały kompozytowe i nowoczesna aerodynamika sprawiały, że był lżejszy i bardziej zwrotny od starszych modeli.
- Wyjątkowy system sterowania umożliwiał pilotowi niemal całkowitą kontrolę nad maszyną nawet przy ekstremalnych manewrach.
- Brak przednich powierzchni sterujących (kaczek) – w przeciwieństwie do Su-47 Berkut, Su-37 nie posiadał „kaczek”, co różniło go od niektórych eksperymentalnych konstrukcji Suchoja.
Znaczenie dla sił powietrznych
Choć Rosja nigdy nie wprowadziła Su-37 do służby, technologia tego myśliwca znalazła zastosowanie w Su-35S, który obecnie jest kluczowym elementem rosyjskich sił powietrznych. Niektóre rozwiązania konstrukcyjne Su-37 zostały również zaimplementowane w chińskich myśliwcach.
Wpływ na rozwój lotnictwa
Projekt Su-37 pokazał światu możliwości technologii wektorowania ciągu i jej wpływ na zdolności manewrowe myśliwców. To dzięki niemu inne kraje zaczęły rozwijać podobne technologie, co miało znaczenie w projektowaniu przyszłych maszyn bojowych.
Podsumowując Suchoj Su-37 to jedno z najbardziej imponujących dzieł rosyjskiej inżynierii lotniczej. Choć nigdy nie trafił do regularnej produkcji, jego technologia wpłynęła na rozwój współczesnych myśliwców. Dzięki swoim unikalnym zdolnościom manewrowym i roli w popkulturze pozostaje legendą wśród miłośników lotnictwa.
-
Niewidzialność dla radarów, potężne uzbrojenie i sztuczna inteligencja – F-35 to przyszłość lotnictwa bojowego. Zobacz, co go wyróżnia!
Nieprawda, że Su-37 nie miał dodatkowych przednich powierzchni sterowych, bo miał. Su-37 miał tzw canardy. Uściślając – układ kaczki to samolot w układzie płata głównego z tyłu, (najczęściej delty) i przednich powierzchni sterowych, jak Gripen, Typhoon czy Rafale. Su37 to samolot z przednimi dodatkowymi powierzchniami sterowymi, które miały pomagać w zwiększeniu zwrotności samolotu. Widać je nawet na waszych zdjęciach i filmie.
Oczywiście, że je widać. Nawet się zastanawiałem czy film i zdjęcie nie pomylono z innym.
Su-37 miał przednie powierzchnie sterujące (tzw. kaczki), ale tylko w pierwszym prototypie oznaczonym jako T-10M-11. Była to maszyna powstała na bazie Su-35, ale z wektorowanym ciągiem i innymi ulepszeniami.
Jednak drugi prototyp (T-10M-12) i późniejsze wersje Su-35 nie miały kaczek, co oznacza, że Su-37 w końcowej konfiguracji faktycznie ich nie posiadał.
Czyli: jeśli mówimy o pierwszym Su-37 – miał kaczki. Jeśli o późniejszych wariantach – już nie.