Tupolew Tu-104: Pierwszy radziecki odrzutowiec pasażerski.

Konstrukcja i osiągi

Tupolew Tu-104 charakteryzował się nowatorskim podejściem do projektowania samolotów pasażerskich. Wyposażono go w dwa silniki turboodrzutowe Mikulin AM-3, które pozwalały na osiąganie prędkości maksymalnej do 950 km/h. Przy długości 40 metrów i rozpiętości skrzydeł 34,5 metra, samolot mógł przewozić do 115 pasażerów.

Wnętrze Tu-104 było luksusowe jak na standardy tamtych czasów. Wyposażono je w przestronne fotele, zasłony w oknach i inne udogodnienia, które miały zapewnić pasażerom komfort na długich trasach.

Eksploatacja i wyzwania

Tupolew Tu-104 początkowo święcił triumfy jako symbol radzieckiego postępu technologicznego. Aerofłot wykorzystywał go do obsługi krajowych i międzynarodowych tras, takich jak Moskwa–Londyn czy Moskwa–Delhi. Co ciekawe, w momencie wycofania brytyjskich Cometów z powodu problemów technicznych, Tu-104 był jedynym odrzutowym samolotem pasażerskim w użyciu na świecie.

Mimo sukcesów samolot miał swoje wady. Był trudny w pilotażu, szczególnie przy niskich prędkościach, co często prowadziło do wypadków. Z czasem problemy z bezpieczeństwem, rosnące koszty eksploatacji oraz pojawienie się nowocześniejszych modeli, takich jak Tu-134 czy Tu-154, doprowadziły do wycofania Tu-104 z eksploatacji w latach 70.

Katastrofy Tu-104

Tupolew Tu-104 był zamieszany w szereg poważnych katastrof lotniczych, co uwydatniło jego problemy z bezpieczeństwem. W sumie odnotowano 37 incydentów i katastrof, które pochłonęły wiele żyć ludzkich. Oto kilka najważniejszych:

• Katastrofa w Omsku (1962): Jeden z najbardziej znanych wypadków, gdzie błędy w obsłudze samolotu oraz trudne warunki atmosferyczne doprowadziły do utraty maszyny i życia pasażerów.
• Tragedia pod Irkuckiem (1973): Samolot uległ przeciągnięciu na małej wysokości, co doprowadziło do rozbicia. Było to spowodowane wadami w aerodynamice przy niskich prędkościach.
• Katastrofa w Moskwie (1979): Ten wypadek był bezpośrednią przyczyną decyzji o wycofaniu Tu-104 z eksploatacji. Samolot rozbił się w wyniku awarii technicznej, co zszokowało opinię publiczną.

Przyczyny wypadków

• Trudności w pilotażu: Maszyna była wymagająca dla pilotów, szczególnie podczas lądowania i startu. Brak odpowiednich systemów wspomagania często prowadził do błędów w operacjach.
• Wady aerodynamiczne: Konstrukcja, bazująca na bombowcu Tu-16, nie była idealnie dostosowana do wymagań lotnictwa pasażerskiego, co zwiększało ryzyko przeciążeń.
• Turbulencje: Samolot był szczególnie wrażliwy na zmiany pogody, co sprawiało, że loty w trudnych warunkach stawały się wyzwaniem.

Ciekawostki o Tu-104

• Polityczne znaczenie: Tupolew Tu-104 stał się jednym z narzędzi propagandy, dowodząc, że Związek Radziecki może konkurować z Zachodem na polu zaawansowanej technologii.
• Wnętrze jak salon: Wczesne wersje samolotu miały wnętrza stylizowane na salony, z lampami i zasłonami, co było nietypowe jak na tamte czasy.
• Rola w szkoleniu: Po zakończeniu służby pasażerskiej wiele Tu-104 zostało zaadaptowanych do celów wojskowych, w tym szkolenia kosmonautów.
• Nagła zmiana pogody: Załogi Tu-104 wspominały, że maszyna była podatna na turbulencje, co sprawiało, że loty w trudnych warunkach pogodowych były wyzwaniem.
• Rekordowa eksploatacja: Czechosłowackie linie lotnicze (ČSA) były jednym z największych użytkowników Tu-104 poza Aerofłotem.

Dziedzictwo Tu-104

Choć Tu-104 nie był wolny od wad, jego znaczenie dla historii lotnictwa jest niepodważalne. Był to pierwszy krok Związku Radzieckiego w kierunku dominacji na rynku lotów pasażerskich i dowód na to, że radziecka inżynieria mogła konkurować z zachodnią technologią.

Dziś Tupolew Tu-104 jest ikoną lotnictwa, a jego egzemplarze można podziwiać w muzeach, takich jak Muzeum Lotnictwa w Uljanowsku. To przypomnienie czasów, gdy postęp technologiczny był priorytetem, a konstruktorzy podejmowali odważne wyzwania, by zmieniać oblicze transportu lotniczego.