Martin XB-51 to innowacyjny bombowiec szturmowy z końca lat 40. XX wieku, który wyznaczał nowe standardy w aerodynamice i konstrukcji lotniczej. W tym artykule przeanalizujemy jego unikalne cechy techniczne, w tym nietypowy układ napędowy i podwozie tandemowe, a także prześledzimy przyczyny, dla których nie wszedł do seryjnej produkcji. Porównamy go również z konkurencyjnym B-57 Canberra, który ostatecznie zdobył akceptację Sił Powietrznych USA.
Geneza i Rozwój
W lutym 1946 roku Siły Powietrzne Armii Stanów Zjednoczonych (AAF) rozpoczęły poszukiwania następcy dla Douglas A-26 Invader. Glenn L. Martin Company odpowiedziała projektem Model 234, który początkowo zakładał użycie mieszanki napędu turboodrzutowego i turbinowego. Wraz ze zmianą wymagań na większą prędkość i lepszą zwrotność, projekt został gruntownie przeprojektowany, co doprowadziło do powstania XB-51.
Testy XB-51 – Pierwszy prototyp przechodzi testy silnikowe. Innowacyjny układ napędowy i agresywny wygląd sprawiały, że wyróżniał się na tle innych bombowców.
Nowatorskie Rozwiązania Konstrukcyjne
Układ Napędowy
XB-51 był napędzany trzema silnikami General Electric J47-GE-13. Dwa z nich znajdowały się na krótkich pylonach po bokach przedniej części kadłuba, a trzeci w tylnej części, z wlotem powietrza umieszczonym na grzbiecie samolotu. Takie rozmieszczenie zapewniało wysoką prędkość, ale również komplikowało obsługę i zwiększało awaryjność.
Załoga i Awionika
Samolot miał dwuosobową załogę – pilota oraz operatora systemów nawigacyjnych i uzbrojenia. Kabina była ciśnieniowa i wyposażona w fotele wyrzucane.
Skrzydła i Aerodynamika
XB-51 miał skrzydła skośne pod kątem 35 stopni, wyposażone w sloty na krawędzi natarcia oraz pełnozakresowe klapy szczelinowe. Dodatkowo samolot posiadał system zmiennego kąta zaklinowania skrzydeł, co poprawiało jego zdolności startowe i lądowania.
Nietypowe Podwozie
Zastosowano układ tandemowy – dwa główne zespoły kół znajdowały się w linii wzdłuż kadłuba, a dodatkowe małe kółka boczne zapewniały stabilność na ziemi. Rozwiązanie to poprawiało aerodynamikę, ale utrudniało operowanie z wielu lotnisk.
Uzbrojenie i Ładowność
XB-51 miał unikalną obrotową komorę bombową, pozwalającą na szybkie zrzucanie ładunku przy dużych prędkościach bez zwiększania oporu aerodynamicznego. Standardowo planowano zamontowanie ośmiu działek kalibru 20 mm oraz bomb o masie do 4 000 funtów (1 814 kg).
Uzbrojenie XB-51 – Na zdjęciu widoczne różne typy uzbrojenia, jakie mógł przenosić prototypowy bombowiec. Największa bomba 4000 lb wymagała modyfikacji drzwi komory bombowej.
Osiągi i Charakterystyka Lotu
- Prędkość maksymalna: 1 038 km/h (645 mph) na poziomie morza
- Prędkość przelotowa: 856 km/h (532 mph) na wysokości 10 668 m
- Pułap operacyjny: 12 344 m (40 500 ft)
- Zasięg: 1 577 km (980 mil)
- Długość: 25,93 m (85 ft 1 in)
- Rozpiętość skrzydeł: 16,18 m (53 ft 1 in)
- Masa własna: 14 019 kg (30 906 lb)
- Masa maksymalna: 25 369 kg (55 930 lb)
Dlaczego XB-51 Przegrał z B-57 Canberra?
Mimo swoich zalet XB-51 nie został wybrany do produkcji seryjnej. Ostatecznie USAF zdecydowało się na angielski English Electric Canberra, który w amerykańskiej służbie otrzymał oznaczenie B-57. Oto główne powody tej decyzji:
- Zasięg i wszechstronność – B-57 miał większy zasięg i był bardziej uniwersalny.
- Prostota i niezawodność – XB-51 był skomplikowany technicznie i trudniejszy w eksploatacji.
- Układ podwozia – Podwozie tandemowe XB-51 utrudniało operowanie z wielu lotnisk.
- Koszty – Produkcja i utrzymanie XB-51 były droższe niż w przypadku B-57.
Pożegnanie XB-51 – Dwa egzemplarze XB-51 w późniejszym okresie swojej historii. Pomimo obiecujących osiągów, projekt został anulowany na rzecz konkurencyjnych maszyn.
Losy Prototypów i Dziedzictwo
Powstały dwa prototypy XB-51:
- Pierwszy prototyp (46-685) oblatano 28 października 1949 roku.
- Drugi prototyp (46-686) rozbił się 9 maja 1952 roku podczas pokazu niskiego lotu.
- Pierwszy prototyp pojawił się w filmie „Toward the Unknown”, gdzie przedstawiono go jako fikcyjny myśliwiec Gilbert XF-120.
- Ostatecznie, 25 marca 1956 roku, jedyny pozostały egzemplarz rozbił się podczas startu w El Paso.
Wpływ XB-51 na Przyszłe Konstrukcje
Choć projekt nie wszedł do produkcji, kilka jego innowacji znalazło zastosowanie w późniejszych maszynach:
- F-104 Starfighter wykorzystał koncepcję dużych skrzydeł ze slotami i klapami.
- B-47 Stratojet i U-2 posiadały podobny układ podwozia tandemowego.
- Układ trzech silników w nietypowym rozmieszczeniu inspirował późniejsze eksperymentalne konstrukcje.
Podsumowanie
XB-51 to przykład samolotu, który wyprzedził swoją epokę, ale nigdy nie doczekał się seryjnej produkcji. Był szybki, zwrotny i zaawansowany technologicznie, lecz przegrał z prostszym i bardziej praktycznym B-57 Canberra. Dziś pozostaje jednym z najbardziej fascynujących „co by było, gdyby…” w historii lotnictwa wojskowego.
Miło nam, że przeczytałaś/eś ten artykuł do końca! Chcesz więcej takich treści?
Obserwuj nas w Google News!
-
Lata 50. XX wieku to czas wielkich marzeń o technologii jądrowej. USAF postanowiło sprawdzić, czy samolot może działać bez potrzeby tankowania, używając reaktora atomowego. Tak narodził się Convair NB-36H
Uwielbiam tego typu historie – samoloty, które miały potencjał, ale przegrały z rzeczywistością. Więcej takich artykułów!
Kiedyś technologia nie nadążała za ambitnymi projektami, a dziś to polityka często je uziemia. Fascynujący temat!